ಯೋಗಿಯೋ ಭೋಗಿಯೋ ಹೇಳುವೆಡೆ ಆತ್ಮವಂಚನೆ ಬೇಡ!

ಯೋಗಿಯೋ ಭೋಗಿಯೋ ಹೇಳುವೆಡೆ ಆತ್ಮವಂಚನೆ ಬೇಡ!

ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಹಿಮಾಲಯದ ಸಂತ ಸ್ವಾಮಿ ರಾಮ ಬರೆದ ‘ಲಿವಿಂಗ್ ವಿತ್ ದಿ ಹಿಮಾಲಯನ್ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್’ ಎಂಬ ಅವರ ಆತ್ಮಕಥೆಯನ್ನು ಓದಿದ್ದೆ. ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಯುವ ಲೇಖಕ ಚೇತನ್ ಭಗತ್ ಬರೆದ ‘ಹಾಫ್ ಗರ್ಲ್ಫ್ರೆಂಡ್’ ಎಂಬ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನೂ ಓದಿದ್ದೇನೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಿಖರಗಾಮಿಗಳ ರೋಚಕ-ತ್ಯಾಗಮಯ ಬದುಕನ್ನು ಸಾಲಾಗಿ ತೆರೆದಿಡುತ್ತ, ಮನುಷ್ಯ ಜೀವಿತದ ಘನ ಉದ್ದೇಶಗಳ ಬಗೆಗೆ ಸಾರಿದರೆ, ಎರಡನೆಯದು ಲೌಕಿಕ ಬದುಕಿನ ಭಾವಶೃಂಖಲೆಗಳನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತ ಐಹಿಕ ಬದುಕಿನ ಕ್ಷಣಿಕ ಆನಂದವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇವೆರಡೂ ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧ ದಿಸೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುವ ವಿಷಯವಸ್ತುಗಳ ಕಥಾ ಹಂದರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಎರಡೂ ಆಪ್ತವಾಗುತ್ತವೆ.

ನಿಜವಾದ ತ್ಯಾಗಿಯಾರು? ಯೋಗಿ ಯಾರು? ಆತನ ಜೀವನ ವೈಖರಿಯ ದಿನಚರಿಯೆಂಥದ್ದು? ಆತ ಎದುರಿಸುವ ಸವಾಲುಗಳೆಂಥವು? ಲೌಕಿಕವಾದ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಆತ ಹೇಗೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ ಎಂಬುದರ ಬಗೆಗೆ ಸ್ವಾಮಿ ರಾಮ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಯೋಗಿಯಾಗುವ ಮೊದಲಿನ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಉಡಾಫೆಮಾಡುವ ಹುಡುಗನಾಗಿ ತನ್ನ ಗುರುವಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಹೇಗೆಲ್ಲಾ ನಡೆದುಕೊಂಡೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮವೇನಾಯ್ತೆಂಬುದರ ಬಗೆಗೂ ವಿಶದವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅರಿಷಡ್ವರ್ಗಮುಕ್ತ ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಲು ಆಯ್ಕೆಯೇ ಅನಿವಾರ್ಯ ಎಂಬುದೂ ಸಹ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಯೋಗಿಯ ಮೊದಲ ಹಂತವೇ ಅಹಂಕಾರದ ದಮನ[‘ನಾನು’ ಎಂಬುದರ ನಾಶ] ನಾನು ಎಂಬುದನ್ನು ಅನಂತದಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾಗಿಸುವುದೇ ಯೋಗಿಯ ಗುರಿ-ಅದೇ ಮೋಹ ಕ್ಷಯ ಅಥವಾ ಮೋಕ್ಷ. ಸಾಧನಾ ಪಥದಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಸಾಧುವಿಗೂ, ಒಬ್ಬೊಬ್ಬ ಸಂತನಿಗೂ ಸಹಜವಾಗಿ ಅಂಟಿರುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರ ಮಹತ್ವಗಳನ್ನೂ ಸ್ವಾಮಿ ರಾಮ ಉದಾಹರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ತನ್ನ ಗುರುವಿನ ಔದಾರ್ಯದಿಂದ ತಾನು ನೇರವಾಗಿ ಸಂದರ್ಶಿಸಿದ ಅನೇಕ ಸಂತರನ್ನು ಆ ಹೊತ್ತಗೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಓದುಗರಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಲೇ ನಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸಂತ ಊರೊಳಗಿದ್ದರೆ ಹೇಗೆ? ಮತ್ತು ಊರಾಚೆಯ ಬೆಟ್ಟ-ಗುಡ್ಡ-ಪರ್ವತ-ಗುಹೆ-ಗಹ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ ಹೇಗೆ? ಎಂಬುದನ್ನೂ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಿವೃತ್ತಿ ಪಥ-ಪಥಿಕರಾದ ಸಂತರಲ್ಲಿ ಕುಂಡಲಿನಿ ಶಕ್ತಿಯ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಬಳಕೆ ಹೇಗಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನೂ ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.   

ಮುದ್ದಿಗೆ-ಪ್ರೀತಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡ ಹಿಮಕರಡಿಯೊಂದು ಹಿಮಾಲಯದ ಗುಹೆಯ ಹೊರಗೆ ಸದಾ ಇರತೊಡಗಿದಾಗ, “ಸಾಧಕನಿಗೆ ಯಾವುದೇ ನಂಟು-ಮೋಹ ಇರಕೂಡದು” ಎಂದು  ಸ್ವಾಮಿರಾಮರಿಗೆ ಅವರ ಗುರು ಆದೇಶಿಸಿದ್ದು ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಕೇರಳಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅಥರ್ವಣ ವೇದದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ‘ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಮ್ಯಾಜಿಕ್’ ಮಾಡಲು ದುರುಪಯೋಗ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಲೇಖಕರು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕರವೀರಮಠದ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ ಪೀಠ ತನಗೊಲಿದು ಬಂದರೂ, ತನ್ನಾತ್ಮ ಸಾಧನೆಗೆ ಸಮಯವೇ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ, ಹೇಳದೇ ಕೇಳದೇ ಪೀಠತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನೂ ಅವರು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮನುಷ್ಯ ಸಹಜ ಭಾವನೆಗಳು, ತುಮುಲ-ಗೊಂದಲಗಳು, ದ್ವಂದ್ವ-ಇಬ್ಬಂದಿತನಗಳು, ದ್ವೇಷಾಸೂಯೆಗಳು, ಕೋಪ-ವಿಕೋಪಗಳು, ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟಗಳು, ಹಲವಿಧ ಸೆಂಟಿಮೆಂಟ್ಸ್ ಎಲ್ಲ ಮಜಲುಗಳೂ ಅತ್ಯಂತ ಸಹಜಗತಿಯಲ್ಲಿ ಆಯಾಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಸ್ಫುರಿಸಿದವು ಎಂಬುದರ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. 

ಹರೆಯದ ಹುಡುಗರಿಗೆ ಹಸಿವಿನ ಬಾಧೆ ಬಹಳ; ಅದು ದೇಹದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಕಾಲ. ದಿವಸಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರ ಒಂದೋ ಎರಡೋ ಚಪಾತಿ-ಪಲ್ಯ ತಿಂದು ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದ ಸಂತರ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ವಾಮಿ ರಾಮರಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ, “ನಾಲ್ಕಾರು ದಿನಗಳಿಂದ ಏನನ್ನೂ ತಿಂದಿರದ ಸಂತರೊಬ್ಬರು ಗುಹೆಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇಂದಿನ ನಿನ್ನ ಆಹಾರವನ್ನು ಅವರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟುಬಿಡು” ಎಂದು ಹೊರಗಿನಿಂದ ಬಂದ ತನ್ನ ಗುರು ಹೇಳಿದಾಗ, ಹಸಿವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಾರದೇ, ತನ್ನ ಆಹಾರ ಯಾರಿಗೂ ಕೊಡೆನೆಂದು ಗುರುವಿನೊಡನೆ ಜಗಳವಾಡಿ, ನಂತರ ನಿಧಾನವಾಗಿ ನಡುಗುತ್ತ ಬಂದು ಕುಳಿತ ವಯೋವೃದ್ಧ ಸಂತನ ಪಾದ ತೊಳೆದು, ತನ್ನ ಪಾಲಿನ ಭೋಜನವನ್ನು ಅವರಿಗೆ ನೀಡುವ ಸ್ವಾಮಿ ರಾಮರಿಗೆ, “ಮಗೂ, ಮುಂದೆಂದೂ ನೀನೇ ಇಚ್ಛಿಸಿ ಆಹಾರ ಸ್ವೀಕರಿಸುವವರೆಗೆ ನಿನಗೆ ಹಸಿವು ಬಾಧಿಸದು” ಎಂದು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದ ಘಟನೆ ನೆನೆದು ನನ್ನ ಕಣ್ಣಾಲಿಗಳು ಆನಂದಬಾಷ್ಪ ಹರಿಸಿದವು; ಆ ಸಂತನ ಆಶೀರ್ವಾದ ನಿಜವಾಗಿದ್ದನ್ನು ಸ್ವಾಮಿ ರಾಮ ನೆನೆದಿದ್ದಾರೆ.    

 ಇತ್ತೀಚೆಗೆ “ಸಶಕ್ತ ಯೋಗ ಮುದ್ರೆಗಳು” ಮತ್ತು “ಚೈತನ್ಯ ಚಕ್ರಗಳು” ಎಂಬೆರಡು ಯೋಗಾಧಾರಿತ ಹೊತ್ತಗೆಗಳನ್ನು ಬರೆದು ಮುದ್ರಣಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಯೋಗದ ಬಗೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ತೊಡಗಿದಾಗ ಮಹರ್ಷಿ ಪತಂಜಲಿಯ ಅಷ್ಟಾಂಗಯೋಗ ಮತ್ತು ಪಾತಂಜಲ ಯೋಗಸೂತ್ರಗಳಂತಹ ಹಲವು ಆಕರಗಳನ್ನು ಓದಿಕೊಳ್ಳುವ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯಿತ್ತು ಮತ್ತು ಆ ಓದು ಇಷ್ಟವೂ ಆಗಿತ್ತು. “ಯೋಗಃ ಚಿತ್ತವೃತ್ತಿ ನಿರೋಧ” ಎಂದು ಪತಂಜಲಿ ತಮ್ಮ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಚಿತ್ತವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಹದ್ದುಬಸ್ತಿನಲ್ಲಿಡುವುದು ಸುಲಭ ಸಾಧ್ಯವಲ್ಲ; ಚಿತ್ತವೃತ್ತಿ ನಿರೋಧಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಪೂರಕ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಯೋಗದ ಸಮನ್ವಯ ಆಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಯೋಗವೆಂದರೆ ಕೇವಲ ಯೋಗಾಸನಗಳಲ್ಲ; ಯಮ, ನಿಯಮ, ಅಸನ, ಪ್ರಾಣಾಯಾಮ, ಪ್ರತ್ಯಾಹಾರ, ಧಾರಣ  ಧ್ಯಾನ, ಸಮಾಧಿಗಳೆಂಬ ಎಂಟು ಅಂಗಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಆಚರಣೆಯೇ ಯೋಗ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಸಾಧಕನ ಯೋಗಾಯೋಗ! ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನೋಡಿಯೂ ಯಾವ ಭಾವನೆಗಳಿಗೂ ಕಟ್ಟುಬೀಳದೇ, ತನ್ನನ್ನೇ ತಾನು ನಿಗ್ರಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಲೆ ಯೋಗದಿಂದ ಕರಗತವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟಾಂಗ ಯೋಗದ ಮೊದಲ ನಾಲ್ಕು ಅಂಗಗಳು ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಸಾಧಕನಿಗೆ ಎರಡು ಮಾರ್ಗಗಳು ಕಾಣ ಸಿಗುತ್ತವೆ: ಒಂದು ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು-ಯೋಗಿಯಾಗುವುದು, ಇನ್ನೊಂದು ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಯಂತ್ರರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದಿಸುವ ತಾಂತ್ರಿಕ-ಮಾಂತ್ರಿಕನಾಗುವುದು. ತಾಂತ್ರಿಕ-ಮಾಂತ್ರಿಕನಿಗೆ ಕೆಲವು ಸಿದ್ಧಿಗಳು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಿದ್ಧಿಗಳ ದುರುಪಯೋಗದಿಂದ ಆತ ತನ್ನ ಜೀವನವನ್ನು ತಾನೇ ಹಾಳುಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಕ್ಷಣಿಕ ಧನ-ಕನಕ-ವಶೀಕರಣ-ವ್ಯಾಮೋಹದಿಂದ ಐಹಿಕ ಸುಖಲೋಲುಪನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಸಾಧನಾಪಥದ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಿಸುವ ಇಂತಹ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸದೇ ಮುನ್ನಡೆದರೆ ಯೋಗಿ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ.  

ಭವ್ಯ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಅದರಲ್ಲೂ ಸನಾತನ ಧರ್ಮದ ಪುನರುತ್ಥಾನ ಮಾಡಿದ ಅದಿಶಂಕರ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳಾಗುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ, ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷಾ ವಿದ್ವತ್ತಿನ ಜೊತೆಗೆ,   ಚತುರ್ವೇದಗಳು, ಅಷ್ಟಾದಶ ಪುರಾಣಗಳು, ಷಟ್ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು, ಭಗವದ್ಗೀತೆ, ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ ಮೊದಲಾದ ಹಲವು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಜ್ಞಾನದಾಯಿಗಳು ಕಂಠಸ್ಥವಾಗಿ-ಹೃದ್ಗತವಾಗಿರಬೇಕು. ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಜನ್ಮಜಾತ ಸ್ವಭಾವ ಸದಾ ನಿವೃತ್ತಿ ಮಾರ್ಗಕ್ಕಾಗಿ ಹಾತೊರೆಯುವಂಥದ್ದಾಗಿರಬೇಕು. ರಾಗ-ದ್ವೇಷಗಳು ಯಾರಲ್ಲಿ ಲುಪ್ತವಾಗಿವೆಯೋ ಆತನೇ ವೈರಾಗಿ, ಅಥವಾ ಬೈರಾಗಿ. ಅಂತಹ ಬೈರಾಗಿಗೆ ಈ ಲೋಕದ ಯಾವುದೇ ಚರಾಚರ ವಸ್ತು-ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿಯಾದ ಯಾವುದೇ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳೂ ಇರಕೂಡದು. ಧರ್ಮಮಾರ್ಗವನ್ನು ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಪ್ರಬೋಧ ಮಾಡುವುದು ಮಾತ್ರ ಆತನ ಕರ್ತವ್ಯ.

ಆದಿಶಂಕರ ಪರಂಪರಯನ್ನೇ ಅನುಮೋದಿಸಿದ್ದು ಸಮರ್ಥ ಪರಂಪರೆ. ಅಂತಹ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಾವು ಭಾಗವಾನ್ ಶ್ರೀಧರ ಸ್ವಾಮಿಗಳನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಶ್ರೀಧರ ಸ್ವಾಮಿಗಳ ಭಕ್ತರೊಬ್ಬರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಪಾದಪೂಜೆ ನಡೆದಿದೆ. ತೀರ್ಥವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಹೊರಟ ಮನೆಯೊಡತಿಯ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣೀರು ಕಂಡ ಸ್ವಾಮಿಗಳು "ಯಾಕಮ್ಮಾ ಕಣ್ಣೀರು?" ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಆ ಮನೆಯೊಡತಿ, “ಗುರುಗಳೇ, ತಾವು ನಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿರುವ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನನ್ನ ಮಗ ತಮ್ಮ ಕೈಯ್ಯಿಂದ ತೀರ್ಥ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶದಿಂದ ವಂಚಿತನಾದನಲ್ಲಾ ಎಂದು ದುಃಖವಾಗುತ್ತಿದೆ” ಎನ್ನುತ್ತಾ ಕಣ್ಣೀರಿಡುತ್ತಾಳೆ. ಆಗ ಶ್ರೀಧರ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, “ಅಷ್ಟಕ್ಕೆ ಕಣ್ಣೀರೇಕೆ? ಇಗೋ ನೋಡು ನಿನ್ನ ಮಗನಿಗೆ ತೀರ್ಥಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾಯ್ತು” ಎಂದು ಹೇಳಿ, ಒಂದು ಉದ್ಧರಣೆ ತೀರ್ಥವನ್ನು ಅರ್ಘ್ಯಪಾತ್ರೆಗೆ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. “ಈಗ ನೀನು ತೀರ್ಥ ತೆಗೆದುಕೊ” ಎಂದು ಆ ತಾಯಿಗೆ ತೀರ್ಥಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದ ಮಗನಿಂದ ಪತ್ರವೊಂದು ಬರುತ್ತದೆ; ಅದರಲ್ಲಿ ಅವನು ಈ ರೀತಿ ಬರೆದಿರುತ್ತಾನೆ: “ಕಾಶಿಯ ವಿಶ್ವನಾಥನ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗಂಗೆಯ ತೀರ್ಥವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ನಾನೂ ಕೈ ಒಡ್ಡಿದೆ, ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಯ್ತು, ನನ್ನ ಕೈಗೆ ಬಂದದ್ದು ಪಂಚಾಮೃತ." ಘಟನೆಯನ್ನು ಕೇಳುವಾಗ ಭಕ್ತರಿಗೆ ರೋಮಾಂಚನವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದು ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀಧರಸ್ವಾಮಿಗಳು ಅರ್ಘ್ಯಪಾತ್ರೆಗೆ ಹಾಕಿದ ಪಂಚಾಮೃತತೀರ್ಥವು ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಆ ತಾಯಿಯ ಮಗನಕೈಗೆ ಬಿದ್ದಿತ್ತು!

ಇಂದು ನಮ್ಮಲ್ಲಿನ ಅಧುನಿಕ ‘ಸಂನ್ಯಾಸಿ’ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಐಪ್ಯಾಡ್-ಐಫೋನ್ ಮೂಲಕ ವಾಟ್ಸಾಪ್ ಬಳಸಿ ತೀರ್ಥಕೊಡುವ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾರೆಯೇ ಶಿವಾಯಿ ಇವರಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಯಾವ ಯೋಗ್ಯತೆಯೂ ಎಳ್ಳಿನಷ್ಟೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ; ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿದಾಗ ಯಾವ ಘನ ಆರ್ಹತೆಯಾಗಲೀ, ಸಾಧನೆಯಾಗಲೀ, ಜನ್ಮಜಾತ ವೈರಾಗ್ಯವಾಗಲೀ ಅವರಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಕಳ್ಳಬೆಕ್ಕು ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿ ಹಾಲುಕುಡಿದಂತೆ  ಈ ಲೋಕದ ಸಕಲ ಸುಖೋಪಭೋಗಗಳನ್ನು ಸಂಸಾರಿಗಿಂತಲೂ ಅಧಿಕವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸುವವರಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಮೇಲಾಗಿ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿರುವ ಸಾಂಸಾರಿಕ ದುರುಳರು ತಮ್ಮ ವೈರಿನಿಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಿಸುವ ವಾಮಾಚಾರಗಳಂಥದ್ದನ್ನು ಇವರೂ ಬಳಸಿಕೊಂಡು “ಶಾಪ” ಎಂದು ಭೋಂಗು ಬಿಡುವುದೂ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ.

ಇಂಥವರನ್ನು ಕಂಡಾಗ ಚೇತನ್ ಭಗತ್ ಅವರ ‘ಹಾಫ್ ಗರ್ಲ್ಫ್ರೆಂಡ್’ ಕಾದಂಬರಿಯ ಹಲವು ಅಂಶಗಳು ನನಗೆ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ರಿಯಾ ಸೋಮನಿ ಮತ್ತು ಮಾಧವ್ ಝಾ ಎಂಬಿಬ್ಬರ ನಡುವಿನ ಪ್ರೇಮ್ ಕಹಾನಿ ಹೇಗೆ ಆರಂಭ ಗೊಂಡಿತು, ಹೇಗೆಲ್ಲ ತಿರುವು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಹೇಗೆ ಸುಖಾಂತ್ಯ ಕಂಡಿತು ಎಂಬುದು ಮನದಟ್ಟಾಗುತ್ತದೆ. ಸಹಜಗತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುವ ಅಧುನಿಕ ನಗರ ಜನಜೀವನ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಘಟಿಸಿಹೋಗಬಹುದಾದ ಕಥೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ, ರಾಜಕೀಯ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ, ವ್ಯಾವಸಾಯಿಕ, ಆಹಾರ್ಯಕ, ದಾನ-ದತ್ತಿ, ಪ್ರೇಮ-ಭಗ್ನಪ್ರೇಮ-ಕಾಮ, ಅಸಹಾಯಕತೆ, ಭಾಷಾಬಳಕೆಯ ವೈಕಲ್ಯ ಸ್ಥಿತಿ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನೂ ಹಿತಮಿತವಾಗಿ ಬೆರೆಸಿ ಹದಪಾಕ ಇಳಿಸಿದ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ, ಭಾವನೆಗಳ ಎಳೆಎಳೆಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದೇ ಒಂದು ಕ್ಷಣಿಕಾನಂದ. “ಏ ಲೋ ಕ್ಲಾಸ್ ಕ್ಯಾನ್ ಸ್ಮೆಲ್ ಲೋ ಕ್ಲಾಸ್ ”, “ಗವರ್ನಮೆಂಟ್ ಎಂಪ್ಲಾಯೀಸ್ ಆರ್ ದಿ ಲೋವೆಸ್ಟ್ ರಿಸ್ಕ್ ಟೇಕರ್ಸ್ ಆನ್ ದಿ ಅರ್ಥ್” ಎಂಬ ಕೆಲವು ಹೇಳಿಕೆಗಳು ಹಾದುಹೋಗುವಾಗ ನಮಗರಿವಿರದಂತೆಯೇ ನಗು ಉಮ್ಮಳಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಲೇಟೆಸ್ಟ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಹಲವು ಸಾಧನ-ಸಲಕರಣೆಗಳನ್ನೂ ಅಂತರ್ಜಾಲ ಮತ್ತು ಯೂಟ್ಯೂಬ್ ಮೊದಲಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಬಿಲ್ ಗೇಟ್ಸ್ ಅವರ ದತ್ತಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನವನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿದ್ದು ಬಿಲ್ ಗೇಟ್ಸ್ ಬಂದುಹೋಗುವ ಸನ್ನಿವೇಶ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಧವ್ ಝಾನ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಕಲಿಕೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಓದುಗನನ್ನು ರಂಜಿಸುತ್ತವೆ. ನಡುಗಾಲದ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿರುವಷ್ಟು  ಸೆಂಟಿಮೆಂಟ್ಸ್ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದ, ನವಕಾಲದ ತರುಣ-ತರುಣಿಯರ ಹಾವ-ಭಾವ-ಬಾಂಧವ್ಯಗಳ ಸಮ್ಮೇಲನಗಳು ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಸಿನಿಮಾ ಒಂದಕ್ಕೆ ಸರಿಯೆನಿಸುತ್ತವೆ. ಮುದ್ದಣ-ಮನೋರಮೆಯರ ಸರಸ-ಸಲ್ಲಾಪದ ನಡುವೆ ಚೇಟ-ಚೇಟಿಯರು ಬಂದು ಹೋಗುವಂತೆ, ಕಾದಂಬರಿಯ ನಡುನಡುವೆ ಕೃತಿಕಾರ ಚೆತನ್ ಭಗತ್ ಸ್ವತಃ ಪಾತ್ರವಾಗಿಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಓದುವಾಗ, ಓದುವಷ್ಟು ಹೊತ್ತು ನಗರ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಒಂಥರಾ ಖುಷಿ ಕೊಡುವುದು ಸುಳ್ಳಲ್ಲ.  ಆದರೆ ಇದೊಂದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಪರ ಅಥವಾ ಲೌಕಿಕ-ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಜೀವನ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಥೆಯೇ ಹೊರತು ಆತ್ಮೋದ್ಧಾರದ ಮಾತು ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಬರುವುದಿಲ್ಲ.

ಓದುವ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಬೋಧ ಸಾಹಿತ್ಯ,  ಪ್ರಮೋದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಎಂಬ ಮೂರು ಪ್ರಕಾರಗಳಿರುತ್ತವೆಂದು ನಾನು ಹಲವೆಡೆ ವದರಿದ್ದಿದೆ. ರಾಜಾಜ್ಞೆಯಂತೆ ಹೀಗೇ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳತಕ್ಕದ್ದು ಎಂದು ಬೋಧಿಸುವುದು ಪ್ರಬೋಧ ಸಾಹಿತ್ಯ[ಉದಾಹರಣೆಗ: ವೇದಗಳು, ದರ್ಶನಗಳು], ಜನಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಬದುಕಬೇಕೆಂಬ ಲೌಕಿಕ ಜ್ಞಾನ-ಅಮೋದಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದು ಪ್ರಮೋದ ಸಾಹಿತ್ಯ[ಉತ್ತಮ ಕಥೆ, ಕವನ, ಕಾದಂಬರಿ ಮೊದಲಾದವು], ಪ್ರಾಚೀನ ಸತ್ಪರಂಪರೆಗೆ ವಿರೋಧಾಭಾಸ ಹುಟ್ಟಿಸಿ ಮಾನಸಿಕ ಕ್ಲೇಶ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವುದು ಪ್ರಮಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ[ಪೀತ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು, ‘ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳ’ ಬರಹಗಳು ಮೊದಲಾದವು ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳು] ಮುದುಡಿ ಚಾದರ ಎಳೆದುಕೊಂಡು ಮಲಗಿದ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಮುದನೀಡುವ ಸ್ನೇಹಿತನ ಚೇತರಿಕೆಯ ಮಾತಿನ ಸರಣಿಯಂತಿರುವ ‘ಹಾಫ್ ಗರ್ಲ್ ಫ್ರೆಂಡ್ ’ ಒಂದು ಪ್ರಮೋದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಎನ್ನಬಹುದಾಗಿದೆ.      

ವಾಗರ್ಥಾವಿವ ಸಂಪ್ರಕ್ತೌ ವಾಗರ್ಥಪ್ರತಿಪತ್ತಯೇ|

ಜಗತಃ ಪಿತರೌ ವಂದೇ ಪಾರ್ವತೀ ಪರಮೇಶ್ವರೌ||

-೨೪ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಛಂದಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಬರೆದ ತನ್ನ ರಘುವಂಶ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಈ ಮಹಾಕವಿ ಕಾಳಿದಾಸ ಹೀಗೆ ಜಗನ್ನಿಯಾಮಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವಂದಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಮಾತು ಮತ್ತು ಅರ್ಥ ಇವೆರಡರ ಸಂಬಂಧ ಪಾರ್ವತಿ-ಪರಮೇಶ್ವರಂತೆ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ್ದು ಎಂಬುದನ್ನು ಇದೇ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಧಿ, ಸಮಾಸ, ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳ ಜೋಡಣೆಯಲ್ಲಿಯೂ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಮೆರೆದು, ಪದವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಮೂಲಕ ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅರ್ಥಗಳ ಅನ್ಯೋನ್ಯತೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಪದಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಕವಿಯು ತನ್ನ ಜಾಣ್ಮೆ, ಸಮಯೋಚಿತತೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದು ಇಲ್ಲಿ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ‘ಹಾಡಿ ಹಾಡಿ ರಾಗ ಉಗುಳಿ ಉಗುಳಿ ರೋಗ’ ಎಂಬುದು ವಾಡಿಕೆಯ ಮಾತು; ಅದೇ ವಿಧವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನಶೀಲತೆಯಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ನಿರಂತರ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುವ ಶೈಲಿಯಿಂದ ಓದುಗನಿಗೆ ಕಾವ್ಯ ರುಚಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕವಿಯ ಮನದಾಶಯ, ಅನುಭವಿಸಿದ ಆನಂದವನ್ನು ಓದುಗ-ಸಹೃದಯನಿಗೂ ವೇದ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಕಾವ್ಯರಚನೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಬೇಕು. ಶೈಲಿ, ಛಂದಸ್ಸು, ವಸ್ತುವಿನ ಆಯ್ಕೆ, ಕವಿಸಮಯದ ಔಚಿತ್ಯ, ಸಮಯೋಚಿತ ಪದಪುಂಜಗಳ ಜೋಡಣೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಕವಿಗೆ ಲಭಿಸುವಂಥವು.

ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿಗಳು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗ. ಸಂಸ್ಕೃತಿ-ಪರಂಪರೆಗಳ ಅರಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ಕೃತಿಗಳು ನೀಡುವ ಜ್ಞಾನ ಅಪಾರ; ಹೀಗಾಗಿಯೇ, ವೈದಿಕ ವಾಙ್ಮಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತ ಬಂದಿರುವುದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಆದಿಕವಿ ವಾಲ್ಮೀಕಿ, ರಾಮಾಯಣ ಮಹಾ-ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರೂ, ದಶರಥನನ್ನುಳಿದು ರಾಮನ ಪೂರ್ವಜರ ಬಗೆಗೆ ನಮಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ; ಅದರಂತೆಯೇ ರಾಮನ ಮಕ್ಕಳು ಲವ-ಕುಶರು ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಬರುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ರಾಮಾಯಣ ಕಥಾನಕ ಮುಗಿದುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ರಘುವಂಶದಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಭೂ ಮನುವಿನಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡು ಅಗ್ನಿವರ್ಣನ ವರೆಗಿನ ತಲೆಗಳಿಗಳನ್ನು ನಾವು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀರಾಮನ ವಂಶಸ್ಥರೆಲ್ಲರೂ ಪುಣ್ಯಪುರುಷರೇ ಆಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಶ್ರೀರಾಮನ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಆ ವಂಶದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ‘ಅಗ್ನಿವರ್ಣ’ನೆಂಬೊಬ್ಬಾತ ಮಾತ್ರ ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಅವಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಐಹಿಕ ಸುಖಲೋಲುಪನೂ, ಲಂಪಟನೂ ಆಗಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ತಾನೇ ದೇವರೆಂಬಂತೆ ಬಿಂಬಿಸುತ್ತ ತನ್ನ ಪಾದಪೂಜೆಯನ್ನೇ ಮಾಡಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಹೀಗಿದ್ದ ಅಗ್ನಿವರ್ಣನ ಪಾಪಕೃತ್ಯಗಳಿಂದ ರಘುವಂಶ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು ಎಂಬುದು ವಿಷಾದ.  

ಪ್ರತೀ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಳಗೂ ಆತ್ಮನಲ್ಲಿ ಪರಮಾತ್ಮ ಅಂಶಾಂಶ ರೂಪದಿಂದ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾನೆಂದು ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ನಮ್ಮ ಶರೀರದಲ್ಲಿರುವ ಕಾವು, ಬಿಸಿ, ಆಹಾರ ಜೀರ್ಣವಾಗುವಿಕೆ, ತ್ಯಾಜ್ಯ ವಿಲೇವಾರಿ ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕೇವಲ ಶರೀರವಲ್ಲ, ಶರೀರದೊಳಗಿನ ಅವ್ಯಕ್ತ ಶಕ್ತಿಯೂ ಸೇರಿದ ಸ್ಥಿತಿ ಎಂಬುದು ಅರಿವಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಕಳ್ಳನ ಮನದೊಳಗಿನ ಅತ್ಮ ಕಳ್ಳನನ್ನು “ನೀನೊಬ್ಬ ಕಳ್ಳ” ಎಂದು ಸದಾ ಹಂಗಿಸುತ್ತದೆ, ಸುಳ್ಳನ / ದ್ರೋಹಿಯ ಮನದೊಳಗಿನ ಆತ್ಮ “ನೀನೊಬ್ಬ ಸುಳ್ಳ, ನೀನೊಬ್ಬ ದ್ರೋಹಿ” ಎಂದು ಜರೆಯುತ್ತದೆ, ಕೊಲೆಗಡುಕನೊಳಗೆ ಸ್ಥಿತವಾದ ಆತ್ಮ “ನೀನೊಬ್ಬ ಪಾತಕಿ” ಎಂದು ಆಗಾಗ ಆತನ ಪಾತಕ ಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಕನಸಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿ ಭಯ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ, ಕಾಮುಕನ ಶರೀರಾಂತರ್ಗತ ಆತ್ಮ “ನೀನೊಬ್ಬ ಲಂಪಟ” ಎಂದು ಬಡಬಡಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ನಾವು ನಡೆಸಿದ ಕುಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಆತ್ಮ ಸಮ್ಮತಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆತ್ಮ ಸಮ್ಮತಿಸದ ಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದಾಗ ನಾವೇ ನಮ್ಮಾತ್ಮ ಘಾತುಕರಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತೇವೆ. ಆತ್ಮವಂಚನೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಹತ್ತುಹರದಾರಿ ಹೇಗೋ ಸಾಗಬಹುದು; ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಆತ್ಮವಂಚನೆಗೆ ತಕ್ಕ ಶಾಸ್ತಿ ಶತಸ್ಸಿದ್ಧ ಎಂಬುದು ಹಲವು ಪ್ರಬೋಧ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳ ಅನುಭವ ಸಿದ್ಧಾಂತ.  ಜಗತ್ತನೇ ಗೆದ್ದ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್, ಸರ್ವಾಧಿಕಾರ ಧೋರಣೆಯ ಹಿಟ್ಲರ್, ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಮತ್ತು ಇತ್ತೀಚಿನ ಸದ್ದಾಂ ಹುಸೇನ್ ಮೊದಲಾದವರ ಕಥೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಇದು ಸತ್ಯವೆಂಬ ಅರಿವುದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಯಾವ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನಾವು ಅರ್ಹರೋ ಅಂತಹ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನಾವು ಅಲಂಕರಿಸಬಹುದು, ಅನುಭವಿಸಬಹುದು, ಅದರ ಹೊರತಾಗಿ ಅರ್ಹತೆಗೂ ಮೀರಿದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅಧಿಕಾರಬಲದಿಂದ ಅತಿಕ್ರಮಿಸಿ, ಸ್ಥಾನದ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಕಳೆಯತೊಡಗಿದರೆ ಆಪತ್ತು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಗಿಂಡಿಮಾಣಿಯಿಲ್ಲದೇ 'ಕಮಂಡಲಿಗೆ' ಹೋಗಲೂ, ಹಸ್ತೋದಕ ಸಿಗದೇ ಊಟ ಮಾಡಲೂ ಕರ್ಮಾಧಿಕಾರ ಇಲ್ಲದ ಸಂನ್ಯಾಸಿ ಎನಿಸಿಕೊಂಡವ, ಯೂಟ್ಯೂಬ್ ವೀಡಿಯೋ ನೋಡಬಹುದೇ? ಫೇಸ್ಬುಕ್, ಟ್ವಿಟರ್ ಮೊದಲಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ವಿಹರಿಸಬಹುದೇ? ಐಫೋನ್, ಐಪ್ಯಾಡ್, ವಾಟ್ಸ್ಯಾಪ್ಗಳ ಮೂಲಕ ಗುಪ್ತವಾಗಿ ಸಂವಹಿಸಬಹುದೇ?-ಎಂಬುದನ್ನು ಇಂದಿನ ಕೆಲವು ‘ಸಂನ್ಯಾಸಿ’ಗಳು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.  

ಸಾನಂದಂ ಸದನಂ ಸುತಾಶ್ಚ ಸುಧಿಯಃ ಕಾಂತಾ ನ ದುರ್ಭಾಷಿಣೀ

ಸನ್ಮಿತ್ರಂ ಸುಧನಂ ಸ್ವಯೋಪಿತಿ ರತಿಃ ಆಜ್ಞಾಪರಾಃ ಸೇವಕಾಃ |

ಆತಿಥ್ಯಂ ಶಿವಪೂಜನಂ ಪ್ರತಿದಿನಂ ಮಿಷ್ಟಾನ್ನಪಾನಂ ಗೃಹೇ

ಸಾಧೋಃ ಸಂಗಮುಪಾಸನೇ ಹಿ ಸತತಂ ಧನ್ಯೋ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮಃ ||

[ಅರ್ಥ: ಆನಂದ ತುಂಬಿದ ಮನೆ, ಬುದ್ಧಿವಂತ ಮಕ್ಕಳು, ಎದುರು ವಾದಿಸದ ಪತ್ನಿ, ಹಿತೈಷಿಗಳಾದ ಸ್ನೇಹಿತರು, ಧರ್ಮಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ  ಆರ್ಜಿಸಿದ ಧನ, ಸ್ವಪತ್ನಿಯಲ್ಲಿ ನಲಿಯುವಿಕೆ, ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ಮೀರದ ಸೇವಕರು, ಅತಿಥಿ ಸತ್ಕಾರ, ಅನುದಿನ ಭಗವದಾರಾಧನೆ, ಇಷ್ಟವಾದ ಅನ್ನ ಪಾನಾದಿಗಳು, ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಸದಾ ಸಾಧು-ಸಂತರ ಸತ್ಸಂಗ, ಸೇವೆ- ಇವಿಷ್ಟು ಇದ್ದರೆ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮವು ಧನ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ].

ಅಧುನಿಕ ದಿನಮಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಸಂತರಂತೆ ಬದುಕಿದ ಸಂಸಾರಿಗಳಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯ, ಗೃಹಸ್ಥ, ವಾನಪ್ರಸ್ಥ ಮತ್ತು ಸಂನ್ಯಾಸ ಎಂವ ಚತುರಾಶ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದ ಮೂರೂ ಆಶ್ರಮಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿದೆ. ಗೃಹಸ್ಥ ಭಕ್ತರ-ಶಿಷ್ಯರ ಅನ್ನ-ಅನುಪಾನದಿಂದ ಮಿಕ್ಕವರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುತ್ತದೆ; ಆದರಿಲ್ಲೊಂದು ಧರ್ಮಸೂಕ್ಷ್ಮವಿದೆ- ವ್ರತನಿಷ್ಠ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಯೂ, ವಾನಪ್ರಸ್ಥನೂ, ಸಂನ್ಯಾಸಿಯೂ ಗೃಹಸ್ಥರನ್ನು ಮನದುಂಬಿ ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತಾರೆ-ಅವರ ಆಶೀರ್ವಾದದ ಬಲದಿಂದಲೇ ಗೃಹಸ್ಥ ಅವರಿಗೆ ಪುನರಪಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಶ್ರಮ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಯಾವಾಗ ಕುತ್ತುಂಟಾಗುತ್ತದೋ ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ಅಧರ್ಮ ಕಾಲಿಡುತ್ತದೆ. ಅದು ಧರ್ಮದ ನ್ಯೂನತೆಯಲ್ಲ; ಆಚರಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಐಬು!

ಹೀಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ತನ್ನ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು; ಅದರಲ್ಲೂ ಸಂನ್ಯಾಸಿಯಾದವನು ತಾನು ಯೋಗಿಯೋ ಅಥವಾ ಭೋಗಿಯೋ ಎಂಬುದನ್ನು ಮೊದಲು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.  

ಜಾಗ್ರತ್ ಸ್ವಪ್ನ ಸುಷುಪ್ತಿಷು ಸ್ಫುಟತರಾ ಯಾ ಸಂವಿದುಜ್ಜೃಂಭತೇ

ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಾದಿ-ಪಿಪೀಲಿಕಾಂತ-ತನುಷು ಪ್ರೋತಾ ಜಗತ್ಸಾಕ್ಷಿಣೇ |

ಸೈವಾಹಂ ನ ಚ ದೃಶ್ಯ ವಸ್ತ್ವಿತಿ ದೃಢಾಪ್ರಜ್ಞಾಪಿ ಯಸ್ಯಾಸ್ತಿಚೇತ್

ಚಾಂಡಾಲೋಸ್ತು ಸ ತು ದ್ವಿಜೋಸ್ತು ಗುರುರಿತ್ಯೇಷಾ ಮನೀಷಾ ಮಮ ||

ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಭಗವತ್ಪಾದ ಶ್ರೀಶಂಕರರು ಚಾಂಡಾಲನಲ್ಲೂ ದೈವದರ್ಶನ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ತಮ್ಮ ಮನೀಷಾ ಪಂಚಕದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಯಾವುದೋ ಐಹಿಕ ಲಾಭದ ದುರುದ್ದೇಶದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಯೋಗಿಯಂತೆ ದಿರಿಸು ಧರಿಸಿ ಒಳಗೆ ಭೋಗಿಯಾದರೆ ಅದು ಆತ್ಮವಂಚನೆಯ ಪರಮಾವಧಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾವಿ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಕೆಲವರು ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಸ್ ಪ್ಯಾಕ್ ಹೀರೋ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರಂತೆ, ಮಾಂಸಾಹಾರವನ್ನು ಭುಂಜಿಸಿದ್ದಾರಂತೆ, ನಟೀಮಣಿಯರೊಂದಿಗೆ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಆಡಿದ್ದಾರಂತೆ; ಅವರ ಪಂಥ ಬೇರೆ ಇರಬಹುದು, ಆದರೆ ಇದು ಕಾವಿ ಬಟ್ಟೆಗೂ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಕ್ಕೂ ಮಾಡಿದ ಅಪಚಾರವೆಂಬುದು ಖಚಿತ. ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಚಾತುರ್ವರ್ಣಗಳಿಗೆ ಅತೀತವಾದ ಹಂತ ಯೋಗಿ/ಸಂನ್ಯಾಸಿಯದ್ದು. ‘ಯೋಗಿ’ಯೆನಿಸಿ ಗೊತ್ತಿದ್ದೂ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವೂ ಅದೇ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ವಿಪರೀತ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರ ಸಾರುತ್ತದೆ; ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ‘ಮಾಡಿದ್ದುಣ್ಣೋ ಮಹರಾಯ’ ಎಂಬಂತೆ, ಅವರವರು ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ಅವರವರೇ ಉಣ್ಣಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.